Μνημείο του άγνωστου στρατιώτη

Στην Ελλάδα, για πρώτη φορά με απόφαση του δήμου Ερμούπολης Σύρου στις 16 Ιανουαρίου το 1858, στήθηκε μνημείο στον άγνωστο στρατιώτη του αγώνα του 1821.
Με απόφαση του Υπουργού Στρατιωτικών Θεόδωρου Πάγκαλου στις 3 Μαρτίου 1926 προκηρύχθηκε καλλιτεχνικός διαγωνισμός στην εφημεριδά " ΕΣΠΕΡΑΣ" «διά την υποβολήν μελέτης ανεγέρσεως τάφου Αγνώστου Στρατιώτου εις την έμπροσθεν των Παλαιών Ανακτόρων Πλατείαν, καταλλήλος προς τούτο διαρρυθμιζομένην». Στις 9 Οκτωβριου του 1926 το Υπουργειο Στρατιωτικών ενέκρινε και βράβευσε κατά πλειοψηφία την μελέτη του αρχιτέκτονα Μανώλη Λαζαρίδη ο οποίος την ειχε υποβάλη με το ψευδώνυμο " ΣΚΡΑ " .
Η θέση του Μνημείου είχε υποδειχθέι από τον ιδιο τον αρχιτέκτονα στην θέση των Παλαιών Ανακτόρων (σημερινή Βουλή των Ελλήνων ) και με πρόταση του Θεόδωρου Πάγκαλου ο οποίος επιθυμούσε στο κτίριο των παλαιών ανακτόρων να στεγαστεί το Υπουργείο Στρατιωτικών.Ομως μετα από εντονες αντιδράσεις και συνεχείς συνεδριάσεις ,το 1929 στην Ζ' συνεδρίαση της Βουλής Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πρωθυπουργός της Ελλάδος παραμερίζοντας την διαφωνια του με τον Θεόδωρο Πάγκαλο απόφάσισε ότι η καλύτερη θέση ηταν η αρχική η οποία ειχε προταθεί στην Πλατεία Ανακτόρων θεωρώντας ότι το μνημείο πρέπει να είναι στο κέντρο της πόλης όπως το αντίστοιχο της Γαλλίας.
Η επιτροπή ανεγέρσεως είχε δώσει όλη την ευθύνη κατασκευής στον αρχιτέκτονα Μανώλη Λαζαρίδη ο οποίος αρχικά ειχε συνεργαστεί με τον γλύπτη Θωμόπουλο οποιος είχε προτείνει ως κεντρικό γλυπτό την παράσταση γιγαντομαχίας όπου μια μορφή αγγέλου, που θα συμβόλιζε την Ελλάδα, θα παραλάμβανε στοργικά τον νεκρό στρατιώτη. Παρά την αρχική συμφωνία με τον Θωμόπουλο, ο Λαζαρίδης " ως επιβλέπων πασών εργασιών " τον παραμερίζει από το έργο εξαιτιας χρηματικής τους ασυμφωνίας. Το 1930 τον αντικαθιστα με τον γλύπτη Φωκίων Ρωκ με ομόφωνη απόφαση της επιτροπής ανεγέρσεως η οποία στην συνέχεια εγκρίνει νέα πρόταση για το εργο, αυτή του "οπλίτη εκτάδην κειμένου" την οποία και χαρακτηρίζει ταιριαστή επειδή προσδίδει ηρεμία και απλότητα.
Χαρακτηριστικό του εργου ειναι η απλότητα . Το έργο είναι ένα ανάλημμα σχήματος " Π " από λαξευμένους πωρόλιθους μεγάλων διαστάσεων. Το γλυπτό βρίσκεται στο βάθος και κεντρικά του όλου έργου.Αριστερά και δεξιά υπάρχουν δυό πλευρικές κλίμακες . Στο κέντρο σε παραλληλόγραμμο πλαίσιο και ανυψωμένο , υπάρχει ένας κενός τάφος ," Κλίνη κενή "[1] . Το γλυπτο παριστάνει μια γυμνή ανδρική μορφή ενός νεκρού πολεμιστή ξαπλωμένη σε κάποια έξαρση του εδάφους. Ο νεκρός πολεμιστής στο αριστερό χέρι κρατάει κυκλική ασπίδα , στο κεφάλι φοράει αρχαίο κράνος με το πρόσωπο γυρισμένο από τα πλάγια να θυμίζει αρχαίο νόμισμα. Η απόδοση του σώματος του νεκρού από τον καλλιτέχνη δίνει την εντύπωση στο θεατή ότι ο αγνωστος στρατιώτης αναπαύεται ζωντανός, έτοιμος να σηκωθεί.
Το θέμα διακρίνεται για την εκφραστικότητα με την λιτότητα και την δύναμη των μορφών του και την πειστικότητα του συνόλου. Αριστερά και δεξιά της παράστασης έχουν χαραχτεί επιγράμματα από τον "Επιτάφιο του Περικλή" του Θουκυδίδη. "ΜΙΑ ΚΛΙΝΗ ΚΕΝΗ ΦΕΡΕΤΑΙ ΕΣΤΡΩΜΕΝΗ ΤΩΝ ΑΦΑΝΩΝ" αριστερά και "ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ" δεξιά . Στο μέσο του κενοταφίου χαράχτηκε με μικρότερα γράμματα η φράση " ΕΙΣ ΑΦΑΝΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ". Τον τοίχο περιβάλουν εκατέρωθεν πελεκημένοι πωρόλιθοι όπου είναι χαραγμένα , κατά ενότητες , τα ονόματα τόπων που έδωσε πολύνεκρες μάχες ο Ελληνικός Στρατός στην νεότερη ιστορία. Στα αριστερά της σύνθεσης περιλαμβάνονται οι μάχες του Α` Βαλκανικού Πολέμου. Στο κέντρο του μνημείου και στους πωρόλιθους που υπάρχουν στις κλίμακες μάχες του Β` Βαλκανικού Πολέμου και της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Ενώ στα δεξιά της σύνθεσεις συγκρούσεις του Α` Παγκοσμίου Πολέμου και επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού στη Ρωσία. Μετά την απελευθέρωση πάνω στο κενοτάφιο προστέθηκαν τα πεδία των μαχών του Β` Παγκοσμίου Πολέμου και αργότερα οι επιχειρήσεις στην Κορέα. Το 1994 με απόφαση της Βουλής των Ελλήνων προστέθηκε και το όνομα " Κύπρος".
Τα λοιπά καλλιτεχνικά στοιχεία του μνημείου συμπλήρωσε ο καθηγητής γλυπτικής Κώστας Δημητριάδης. Με την δημιουργία του γλυπτού διαμορφώθηκε και όλος ο χώρος της πλατείας μπροστά από την Βουλή , δίνοντας έτσι στο έργο μνημειακό χαρακτήρα σε όλο τον χώρο της πλατείας που κατασκευάστηκε .
Το έργο παρουσίασε πολλές καθυστερήσεις λόγω των χωματουργικών εργασιών και εξαιτίας της υψομετρικής διαφοράς αλλά και στην δυσκολία της επεξεργασίας του πωρόλιθου .Ειδικοί τεχνίτες ήρθαν από την Γαλλία το οποίο και ανέβασε το κόστος της κατασκευής δημιουργόντας πολλά αρνητικά σχόλια .
Εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς μπροστά από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη
Το 1932 25η Μαρτίου ο πρωθυπουργός Ανδρέας Μιχαλακόπουλος με μεγάλη επισημότητα και συμμετοχή πολλών ξένων αντιπροσωπειών έκανε τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη στην συνέχεια ακολούθησε παρέλαση της φρουράς του μνημείου . Τότε μεταφέρθηκε και φως από το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας για την αφή της ακοίμητης καντήλας που βρίσκεται στο μέσο του κενοταφίου. Την τιμητική φύλαξη του μνημείου ανέλαβε ειδικός στρατιωτικός λόχος της Φρουράς του Προεδρου της Δημοκρατίας οποιος και μετονομαστηκε σε "Φρουρά του μνημείου του Αγνωστου Στρατιώτη " Το 1935 με την επάνοδο του Βασιλειά Γεωργίου Β' ο λόχος ονομάστηκε σε " Βασιλική Φρουρά ". Ενώ από το 1974 ονομάστηκε επίσημα " Προεδρική Φρουρά " κα έχει την ευθύνη της εικοσιτετράωρης τιμητικής φύλαξης του Μνημείου .

Tags: